چالشهای پیش رقابت نستراک با کانال سوئز
تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۲۸۰۵۹
فرزاد رمضانی بونش*؛ کریدور بینالمللی حمل و نقل شمال_جنوب در سپتامبر ۲۰۰۰ توسط ایران، روسیه و هند در سن پترزبورگ تأسیس شد. این کریدور گسترش یافته و اعضای جدیدی مانند جمهوری آذربایجان، بلاروس، بلغارستان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، عمان، تاجیکستان، ترکیه و اوکراین را پذیرفته است.
از طرفی، کریدور شمال_جنوب، هند را از طریق ایران به دریای کاسپین، روسیه و شمال اروپا متصل میکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
علیرغم پیشرفت ها، مسائل فنی مربوط به گیجهای مختلف راه آهن در منطقه، فقدان تعرفههای هماهنگ، رویه کاغذی و تاخیر در دیجیتالی شدن، فرآیند کنترل مرزها، هماهنگ سازی رویههای گمرکی و سیاستهای تعرفهای بخشی از چالشهای راه ندازی این کریدور بوده است.
علاوه بر این، هنوز بسیاری از کالاها و کانتینرها توسط کریدور شمال_جنوب جذب نشده اند و مشکلات زیرساختی مانند کمبود ظرفیت و سرعت پایین کشتیهای باری در دریای کاسپین، تکمیل نشدن مسیر ریلی رشت به انزلی و آستارا و سرعت پایین تخلیه و بارگیری کالا و ... وجود دارد. از سوی دیگر، تحریمها علیه ایران و روسیه و قطع ارتباط برخی بانکهای روسی از سیستم پرداخت بینالمللی سوئیفت نیز موانعی ایجاد کرده است. مسکو همچنین با سرمایه گذاریهای عمده در سایر کشورهای عضو این کریدور با مشکلاتی مواجه است.
علاوه بر این، کانال سوئز نیز همچنان سریعترین مسیر کشتیرانی بین اروپا و آسیا است. با وجود برخی انسدادهای کانال سوئز در چند سال اخیر، قاهره با توسعه سوئز، جلوگیری از مشکلات قدیمی کانال و کاهش ترانزیت و عبور و مرور، سعی دارد این کانال را بهترین کریدور حمل و نقل بین المللی برای آسیا و اروپا معرفی کند.
در واقع، مصر با طرح توسعه کانال سوئز تا سال ۲۰۳۰ همچنان میتواند مانع از توجه جدی بازیگران به کریدور شمال_جنوب شود. تنشهای سیاسی و نظامی بین ایروان و باکو نیز باعث کاهش توجه به مسیر غربی این کریدور شده است. همچنین، سرد شدن روابط جمهوری آذربایجان با هند مانعی جدی برای توجه جدی به راه اندازی این کریدور است.
علاوه بر ادامه چالشهای فنی و زیرساختی کریدور شمال_جنوب، توجه هند نیز ممکن است بیشتر به شرق روسیه یا مسیر ترکیه جلب شود. همچنین چالشهای موجود، روسیه را به فکر توجه بیشتر به توسعه کریدور مرکزی شرق_غرب (توافق ترکیه_جمهوری آذربایجان_ قزاقستان) خواهد انداخت.
چشم انداز احداث و راه اندازی کریدور شمال_جنوباگرچه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب شروع به کار کرده است، اما برای رسیدن به اهداف خود باید از موانع فنی، سیاسی، اقتصادی و بین المللی گسترده عبور کند. همچنین، در حالی که واشنگتن قصد دارد، هند وزنه تعادلی برای چین باشد، توجه اساسی هند به این کریدور و گذار از تأثیر تحریمها بر این کریدور مهم است.
بر همین اساس، چالشها و موانع دستیابی به اهداف مشترک باید کاهش یابد و روابط دوستانه و سودمند در چارچوب برنامههای نستراک ایجاد شود. همکاریهای دیپلماتیک و سیاسی کشورها نیز میتواند زمینه ساز و تقویت همکاریهای اقتصادی و گسترش عرصه در چارچوب کریدور شمال_جنوب باشد.
در واقع، آینده این کریدور تا حد زیادی به رویکرد هند در رابطه با تهران و مسکو بستگی دارد در حالی که همکاری گستردهتر اعضا میتواند به ارتقاء ارتباطات درون قارهای و بین قارهای در اوراسیا کمک کند.
در حالی که هنوز کریدور شمال_جنوب در مراحل اولیه خود در مقایسه با یک کمربند_یک جاده قرار دارد، اما این کریدور میتواند تا سال ۲۰۳۰، به درصد بالایی از کل ترافیک کانتینری بالقوه خود در مقایسه با کریدورهای قدیمی موجود برسد.
*پژوهشگر ارشد روابط بینالملل
منبع: فرارو
کلیدواژه: کریدور حمل و نقل کریدور نستراک کریدور شمال جنوب کانال سوئز بین المللی چالش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۲۸۰۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نقش موثر ایران در کریدورهای بینالمللی از اقدامات تا انتقادات
شرایط ژئوپلیتیکی کشورمان، ما را در یکی از مهمترین موقعیتهای کریدوری غرب آسیا قرار داده است بهنحوی که، با تسریع در تکمیل مسیرهای ریلی میتوانیم راه ارتباطی چین و هند با اروپا را از خاک خودمان برقرار کنیم و درآمد ارزی بیشتری را از حق ترانزیت و توسعه بازرگانی داشته باشیم.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، بدیهی است که مسیرهای ترانزیتی انتقال کالا در تجارت بینالملل از اهمیت فراوانی برخوردار است، بهنحوی که کشورهای جهان در راستای حداکثرسازی سود تجاری خود به دنبال پرداخت کمترین حق ترانزیت برای رسیدن بار به کشور مقصد هستند.
مسیرهای ترانزیتی ریلی برای انتقال بارهای داخلی و خارجی نسبت به سایر مسیرهای زمینی، هوایی و دریایی سریعتر و بهصرفهتر است، در همین راستا همه کشورها با توسعه خطوط ریلی خود میخواهند مسیرهای ترانزیتی میان کشورها را از طریق خاک خودشان برقرار کنند، تا از طرفی مشمول دریافت حق ترانزیت شوند و امور بازرگانی خود را توسعه دهند.
ایران هارتلند ترانزیتی غرب آسیا
در همین راستا کشورهای منطقه غرب آسیا بهدلیل موقعیت خاص ژئوپلیتیکی خود برای حملونقل بارها میان آسیا و اروپا، با یکدیگر رقابت میکنند. بر همین مبنا کشورمان به توسعه کریدورهای ریلی اهتمام ورزیده است، بهگونهای که مسیرهای ترانزیتی مهم کشورمان در کریدورهای شمال - جنوب و شرق - غرب تقسیم میشود.
ایران کوتاهترین مسیر اتصال دریای خزر و خلیج فارس است، به همین دلیل در دوران بازی بزرگ قرن ۱۹، تمرکز اصلی انگلیس و روسیه بر کنترل بر ایران بود، در همین راستا کارشناسان به همین دلیل از ایران به عنوان قطب ترانزیت انرژی منطقه نام میبرند.
راه ابریشم با قدمت ۲ هزار ساله، مجددا در سال ۲۰۱۳ توسط چین بر سر زبانها افتاد، بهنحوی که طرح راه ابریشم جدید یا طرح یک کمربند و یک جاده، یک طرح سرمایهگذاری در زیربناهای اقتصادی بیش از ۶۰ کشور جهان و توسعه دو مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است.
توسعه راهآهن رشت - آستارا شرط باقیماندن در طرح ابریشم
چین بزرگترین شریک تجاری ایران در سال ۲۰۱۸ بوده و ارزش تبادلات تجاری دو کشور به حدود ۳۵ میلیارد دلار رسیده است، این کشور بزرگترین واردکننده نفت کشورمان است که عضویت ما در سازمان شانگهای این همکاریها را چندین برابر کرده است، در همین راستا مسیر مرکزی این شاهراه از آسیای مرکزی به ایران و خلیج فارس رسیده و از ترکیه و دریای مدیترانه گذر میکند.
در همین راستا، بهمن ۱۳۹۴ اولین قطار چین از قزاقستان و ترکمنستان وارد ایستگاه ریلی تهران شد، که نشاندهنده آمادگی کامل چین برای تأمین هزینههای زیرساختی ایران مربوط به این شاهراه از طریق بانک سرمایهگذاری آسیایی زیرساخت بود. بر این اساس، بارهای ترانزیتی از مرزهای شمالشرقی کشورمان وارد و از طریق مرزهای شمالغربی وارد ترکیه و اروپا میشدند.
با این حال عدم تکمیل برخی مسیرهای ریلی مانند رشت - آستارا در کریدور شمال - جنوب موجب اخلال در همکاری ایران در طرح ابریشم شده است، البته در این محور با طول ۱۶۴ کیلومتر به گفته مسئولان، تاکنون عملیات اجرایی ۱۲ کیلومتر از سمت آستارا و ۱۰ کیلومتر از سمت رشت آغاز شده است. به همین علت طرح ابریشم، مسیر جایگزین کاسپین ترانس را برگزید، مسیری که در آن کالای ترانزیتی از چین وارد قزاقستان شده و از دریای خزر، جمهوری آذربایجان و گرجستان به دریای سیاه و ترکیه میرسد و از آنجا وارد کشورهای اروپایی میشود.
کریدور بینالمللی دیگری که ایران در آن نقش بسزایی دارد، مسیر ترانزیتی هندوستان - ایران - روسیه است که این سه کشور سال ۲۰۰۲ توافقنامهای را امضاء کردند، که بار ترانزیتی از بندر عباس به منطقه قفقاز و در نهایت به روسیه برسد، بهگونهای که این مسیر ۲۲ روزه جایگزین راه ۴۰ روزه بار ترانزیتی از بمبئی به سنت پترزبورگ شده بود، اما همچنان نقص مسیر رشت - آستارا روند این فرایند را مختل کرده است.
لزوم راهاندازی محور ریلی چابهار - سرخس برای کریدور هند - ازبکستان
کریدور بعدی مسیر هندوستان به کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز از طریق بندر چابهار است، که این مسیر ترانزیتی نیز در دست اقدام است تا محور ریلی آن از چابهار به زاهدان، سپس به میلک برسد و از سرخس وارد ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان شود. در همین راستا از مسیر ۶۳۰ کیلومتری چابهار - زاهدان با تسهیلات صندوق توسعه ملی، بخش زاهدان - خاش به طول ۱۵۰ کیلومتر به بهرهبرداری رسیده است.
رقابت در این کریدور هم موجب شد، تا مقامهای افغانستان، ازبکستان و پاکستان درباره ساخت راهآهن افغانترانس در سال ۲۰۱۸ به توافق ابتدایی دست یافتند و در این مسیر کالاهای هندی از پاکستان و افغانستان وارد ازبکستان و قزاقستان میشود.
تراسیکا و آلتید دو کریدور مهم برای ایران
کریدور تراسیکا از دیگر مسیرهای ترانزیتی است که نخستینبار در سال ۱۹۹۳ در کنفرانسی در بروکسل با حضور وزرای تجارت و حملونقل هشت کشور (ارمنستان، جمهوری آذربایجان، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان) به منظور حل مشکلات حملونقل و تجارت منطقه، مطرح شد و در ۲۰۰۹ ایران نیز به توافقنامه مربوطه پیوست، بهگونهای که شاخه جنوبی این کریدور از ایران معرفی شده است که از مرز ترکمنستان وارد ایران و سپس از طریق مرز بازرگان وارد ترکیه میشود.
کریدور آلتید جزو بزرگترین شبکههای ارتباطی بینالمللی شامل سه کریدور شمالی، مرکزی و جنوبی است، که سال ۱۹۹۲ شکل گرفته و کریدور شمالی آن برای اتصال به اروپا از طریق قزاقستان و روسیه است، همچنین کریدور آلتید مرکزی دریای خزر، بندر ترکمن، باکو، ترکمنستان و اروپا را به هم متصل میکند و آلتید جنوبی شامل کشورهای ایران، ترکمنستان، بلغارستان و ترکیه است که به کشورهای اروپایی منتهی میشود.
بر اساس دادههای گمرک، حجم ۱۴.۲ میلیون تنی ترانزیت سال قبل (۱۴۰۲) بالاترین مقدار ترانزیت خارجی در دو دهه گذشته بوده است، اگرچه ظرفیت ترانزیتی کشورمان بالغبر ۸۰ میلیون تن است با اینحال، فعالسازی استعدادهای ترانزیتی علاوهبر ایجاد درآمدهای کلان (سالیانه بیشاز ۸ میلیارد دلار) و کمک به رفع مشکلات ارزی، موجب چسبندگی اقتصاد جهانی به کشورمان نیز میشود.
انتهای پیام